Kızılelma: Bilowga Casriga Cusub ee Dagaalka Cirka iyo Guul Taariikhi ah oo Gilgishay Caalamka
Turkiga oo noqday dalkii ugu horreeyay ee diyaarad aan duuliye lahayn ku soo rida diyaarad kale. Falanqeyn ku saabsan guusha Sinop.
Taariikhda duulista hawada iyo dagaalka casriga ah ayaa bog cusub loo rogay toddobaadkan. Wixii horey loogu haystay inay yihiin “Khayaali Saynis”, Turkigu wuxuu ka dhigay xaqiiqo ka jirta Badda Madow.
Muddo dheer, xeerka dagaalka cirku wuxuu ahaa mid cad: Diyaaradaha aan duuliyaha lahayn shaqadoodu waa inay sawiraan cadowga ama duqeeyaan taangiyada dhulka yaalla, laakiin marka ay timaado dagaalka cirka ee fool-ka-foolka ah, waxaa boqor ka ahaa diyaaradaha duuliyuhu saaran yahay.
Hase yeeshee, dhacdooyinkii is-xigxigay ee ka dhacay magaalada Sinop ayaa gebi ahaanba beddelay fikirkaas. Diyaaradda dagaalka ee aan duuliyaha lahayn, Bayraktar Kızılelma, ayaa jebisay laba rikoodh oo caalami ah, taas oo quwadaha adduunka ku qasabtay inay dib u eegis ku sameeyaan qorshayaashooda difaaca.
Guushii Koowaad: Indho Cusub iyo Gantaal Aan Hadafka Waayin
Tijaabadii ugu horreysay waxay ahayd mid cabsi iyo farsamo sare isugu jirta. Kızılelma, oo ay wehliyaan diyaaradaha F-16 ee Turkiga iyo Akıncı, ayaa hawada gashay iyadoo ay ujeedadu tahay hal shay: Inay soo riddo bartilmaameed ku socda xawaare sare.
Tani ma ahayn tijaabo caadi ah. Kızılelma waxay isticmaashay Raadaarka casriga ah ee MURAD AESA (oo ay sameysay shirkadda Aselsan) si ay uga aragto cadowga meel aad u fog. Kadibna, waxay ridday gantaalka Gökdoğan (oo ay sameysay Tubitak Sage).
Natiijadu waxay noqotay mid taariikhi ah. Kızılelma waxay noqotay diyaaraddii ugu horreysay adduunka ee aan duuliye lahayn taas oo soo ridda diyaarad kale iyadoo adeegsanaysa gantaalka hawada-iyo-hawada (Air-to-Air Missile) ee lagu dhufto masaafo ka baxsan aragga indhaha.
Tani waxay ka dhigan tahay in Kızılelma aysan hadda ahayn kaliya “Drone” wax basaasa, balse ay tahay Diyaarad Dagaal oo dhammaystiran, taas oo la tartami karta diyaaradaha ay dadku wadaan. Waa farriin culus oo dhahaysa: “Waxaan ku arki karaa adigoon i arkin, waana ku soo ridi karaa anigoon kuu soo dhowaan.”
Guushii Labaad: “Adhi-Jireenka” iyo Caqliga Macmalka ah (AI)
Intii lagu mashquulsanaa guusha gantaalka, shirkadda Baykar ayaa soo bandhigtay mucjiso labaad oo farsamo.
Markii ugu horreysay taariikhda, laba diyaaradood oo Kızılelma ah (Model-ka PT-3 iyo PT-5) ayaa sameeyay duullimaad wadajir ah. Labadan diyaaradood waxay hawada ku wada socdeen iyagoo isku jira masaafo aad u yar oo qiyaastii ahayd 15 mitir oo kaliya.
Maxay tani muhiim u tahay? Diyaaradaha caadiga ah waxaa kala haga duuliyayaasha oo raadiye ku wada hadlaya. Laakiin Kızılelma cidna ma hagayn; iyadaa is-hagaysay. Waxay isticmaalayeen nidaamka “Caqliga Macmalka ah” iyo algorithm loo yaqaan “Smart Fleet” (Raxan Caqli Badan).
Tani waa bilowga mustaqbalka dagaalka oo loo yaqaan Swarm Technology (Teknoolajiyadda Adhi-jireenka). Mustaqbalka dhow, hal duuliye ayaa awoodi doona inuu kaxeeyo koox diyaarado ah oo aan duuliye lahayn, kuwaas oo isku xiran, cadowgana ku qaadaya weerar abaabulan oo aan la iska difaaci karin.
Silsiladda Dahabiga ah ee Turkiga
Waxa guushan ka dhigaya mid gaar u ah Turkiga ma ahan kaliya diyaaradda. Waa isku-xirka saddex awoodood oo gudaha ah:
Baykar: Oo sameysay jirka iyo maskaxda diyaaradda (Kızılelma).
Aselsan: Oo sameysay indhaha diyaaradda (Raadaarka MURAD).
Tubitak/Roketsan: Oo sameeyay hubka diyaaradda (Gantaalka Gökdoğan).
Madaxa Warshadaha Difaaca Turkiga, Haluk Görgün, ayaa yiri: “Guushani waxay caddeynaysaa inaan hadda gaarnay heer aan soo saari karno nidaam dhammaystiran, laga bilaabo diyaaradda ilaa gantaalka, iyadoon cidna la baryin.”
Maxaa Xigi Doona?
Dunida milatarigu si dhow ayay ula socotaa horumarkan. Warbaahinta caalamiga ah, laga bilaabo Ruushka ilaa Ameerika, ayaa qiray in Turkigu uu hadda ka gudbay “ciyaartii” hore.
Kızılelma hadda waxay isu diyaarinaysaa soo saarista rasmiga ah (Mass Production). Marka ay hawada soo gasho, waxay noqon doontaa hubka ugu halista badan ee Turkiga, maadaama ay leedahay awoodda Stealth (in aan raadaarku qaban) iyo awoodda ay hadda soo bandhigtay ee dagaalka tooska ah.
Sii Akhri: Taxanaha Selçuk Bayraktar
Qaybta 1aad Waa kuma Selçuk Bayraktar? Ninka ka dambeeya Kızılelma.
Qaybtii 2aad Waa kuma Selçuk Bayraktar? ARDAYGII HAMIGA LAHAA.
Gunaanad: Sinop waxay markhaati ka noqotay in Turkigu uusan hadda ahayn dal raadinaya tiknoolajiyad, balse uu noqday dal dejinaya shuruucda cusub ee dagaalka. Kızılelma ma ahan kaliya bir duulaysa; waa calaamadda madax-bannaanida iyo awoodda mustaqbalka.
Xigasho: Warbixinnada rasmiga ah ee Baykar, Aselsan, iyo Wakaaladda Anadolu.