Laga soo bilaabo Wadnaha Diyaaradda ilaa Difaaca NATO: Saddexda Weji ee Kacaanka Warshadaha Difaaca Turkiga
Shirkadda weyn ee Aselsan ayaa sanadka 2025 ku xiratay guul taariikhi ah, iyadoo saxiixday heshiisyo dhoofin ah oo qiimahoodu gaarayo $2.12 Bilyan.
Diisambar 26, 2025 – Toddobaadkan wuxuu bog cusub u furmay warshadaha difaaca ee Turkiga, iyadoo ay isasoo tareen saddex dhacdo oo waaweyn oo muujinaya bisaylka istiraatiijiyadeed ee dalkaas. Laga soo bilaabo soo-saarista qaybaha ugu hooseeya ee diyaaradaha, tijaabinta gantaalada casriga ah, ilaa rikoorada dhoofinta ee suuqyada Yurub, Turkigu wuxuu xaqiijinayaa inuu yahay awood caalami ah oo aan la iska indho-tiri karin.
Warbixintan gaarka ah ee Sahanshe, waxaan ku eegaynaa saddexda tiir ee guushan iyo macnaha ay u leeyihiin daraasadaha istiraatiijiyadda iyo horumarka.
1. Tiirka Koowaad: Madax-bannaanida Silsiladda Saadka (Soo-saarista Haydarooliga)
Guusha ugu horreysa waa mid “aamusnaan” ah laakiin laf-dhabar u ah wax walba. Shirkadda İDAK Aviation ayaa ku dhawaaqday inay gudaha dalka ku sameysay nidaamyada Haydarooliga (Hydraulic Systems) ee diyaaradaha.
Waa maxay muhiimaddu? Nidaamkan waxaa lagu tilmaamaa “Wadnaha iyo Xididdada” diyaaradda. Waa awoodda dhaqaajisa baalasha, lugaha, iyo isteerinka.
Guusha Istiraatiijiyadeed: Horey, haddii Turkigu sameeyo diyaarad dagaal sida KAAN, laakiin uu waayo bamka Haydarooliga ee yar, diyaaraddu ma kici karin. In gudaha lagu sameeyo qaybahaas waxay ka dhigan tahay in cunaqabatayn shisheeye aysan curyaamin karin diyaaradaha Turkiga.
Mustaqbalka: Tiknoolajiyaddan waxaa hadda lagu rakibayaa diyaaradaha KAAN, HÜRJET, iyo HÜRKUŞ, iyadoo shirkaddu qorsheynayso inay xarun ka furato Talyaaniga.
Gantaalka KGK-84 oo ku xiran diyaaradda F-16...
2. Tiirka Labaad: Awoodda Wax-Garaacista (Tijaabada KGK-84)
Tiirka labaad waa u beddelidda difaaca mid weerar oo casri ah. Shirkadda Aselsan ayaa si guul leh u tijaabisay nidaamka KGK-84 iyadoo adeegsanaysa diyaaradda F-16.
Farsamada: Qalabkan wuxuu bambooyinka caadiga ah u beddelaa gantaallo casri ah oo leh baalal, kuwaas oo masaafo dheer sabeyn kara, kuna dhici kara bartilmaameedka si saxsanaan biyo-kama-dhibcaan ah.
Saamaynta Dagaalka:
Qiimaha: Waa xal aad uga jaban gantaalada matoorka leh, balse leh burbur la mid ah (waxay qaadaa 1 tan oo qarxiso ah).
Adkaysiga: Waxay leedahay nidaam iska caabiya qasidda elektarooniga ah (Anti-jamming), waana mid “Beddelaya Xeerarka Ciyaarta” (Game Changer) sida uu sheegay madaxa Aselsan.
3. Tiirka Saddexaad: Dhaqaalaha iyo Diblumaasiyadda (Rikoorka Dhoofinta)
Labada tallaabo ee hore (samaynta qalabka iyo hubka) waxay dhaleen miraha tiirka saddexaad: Guul Ganacsi.
Shirkadda Aselsan ayaa sanadka 2025 ku xiratay heshiisyo dhoofin ah oo gaaraya $2.12 Bilyan.
Gelitaanka NATO: Guusha ugu weyn ma aha lacagta, ee waa suuqa la galay. Heshiiska $410 Milyan ee lala galay Poland (xubin NATO ah) si looga iibiyo nidaamka Dagaalka Elektarooniga ah, wuxuu caddeyn u yahay in tayada Turkigu ay gaartay heer ay ku kalsoonaadaan waddamada Yurub ee hormaray.
Kobaca: Dalabaadka sugaya ee shirkadda ayaa kordhay 171%, taas oo muujinaysa in adduunku u jeestay hubka Turkiga.
Falanqaynta Sahanshe: Casharka Horumarka (Development Model)
Marka la isku geeyo saddexdan dhacdo, waxaan aragnaa moodel horumarineed oo dhammaystiran oo dowladuhu kaga dayan karaan Turkiga:
Bilowga: Ha isku dayin inaad wax walba mar qura samayso. Turkigu wuxuu ku billaabay soo iibsasho, kadibna wuxuu u gudbay samaynta qaybaha yaryar (sida Haydarooliga).
Dhexdhexaadka: Markaad xirfadda barato, samee xalal kuu gaar ah oo ku habboon baahidaada dagaal (sida KGK-84 oo loogu talagalay in lagu yareeyo kharashka dagaalka).
Dhamaadka: U beddel awooddaada milatari mid dhaqaale. Hubka Turkigu hadda waa badeeco dhoofin oo soo xareynaysa balaayiin doolar, isla markaana siinaysa Turkiga saameyn siyaasadeed oo caalami ah.
Guulaha usbuucan ee Aselsan iyo İDAK ma aha kaliya warar farsamo; waa caddaynta guusha Istiraatiijiyadda Qaran ee Turkiga ee ku wajahan madax-bannaanida buuxda.
Xigasho: Anadolu Agency.